Rośliny miododajne

Chociaż rośliny miododajne same z siebie miodu nie dają, stanowią podstawę do produkcji miodu. Delektujemy się miodem, jednak nie zawsze pamiętamy, dzięki czemu on powstaje. Jeśli nawet znamy proces powstawania miodu, zwykle nie dociekamy, które rośliny sprzyjają pszczołom i nie dbamy o to, by było ich jak najwięcej. A to duży błąd!

Rośliny miododajne w znacznej większości charakteryzują się pięknymi, wielobarwnymi kwiatami o zachęcających zapachach. Kwitną one zwykle długo i jest ich bardzo wiele. Ich głównym celem jest zachęcenie zapylaczy do ich odwiedzenia. Dostarczają one naktaru do produkcji miodu – pokarm energetyczny i pyłku z którego powstaje pierzga i mleczko pszczele – pokarm białkowy.

Wśród roślin miododajnych możemy wyróżnić: kwiaty jednoroczne, byliny wieloletnie, krzewy i drzewa. Szczególnym zagrożeniem dla pszczół są monokultury, gdyż nie mogą one żywić się tylko jednym gatunkiem roślin. Jedynie różnorodność roślin miododajnych występujących w okolicy pozwoli im na dostarczenie pokarmu od marca do września. Warto wiedzieć, że pszczoły zaczynają zbierać pyłek i nektar w dni słoneczne, kiedy temperatura powietrza wiosną przekracza 12 ºC.

Wartość użytkowa roślin miododajnych jest spotęgowana, jeśli człowiek czerpie z nich dodatkowe korzyści. Dotyczy to drzew owocowych i uprawnych np.: jabłoni, wiśni, koniczyny białej, rzepaku czy gryki. Miododajne rośliny mogą być także dekoracją balkonów, tarasów i altanek.

Rośliny zielne

Do roślin zielnych kwitnących w kwietniu i maju, których kwiaty dostarczają pszczołom nektar i pyłek zaliczyć można: podbiał pospolity, ciemiernik biały, przylaszczka pospolita, sasanka zwyczajna, rzepak, chaber górski, żywokost lekarski, szałwia łąkowa, ostrzeń pospolity, rezeda żółta, koniczyna biała, trędownik bulwiasty.

Do roślin zielnych czerwca i lipca występujących w Polsce powszechnie i najbardziej miododajnych należą: bobik, czyściec prosty, rozchodnik ostry, wyka kosmata, chaber bławatek, koniczyna czerwona, żmijowiec zwyczajny, stulisz sztywny, facelia błękitna, koniczyna białoróżowa, gorczyca jasna, ostrożeń łąkowy, jasieniec piaskowy, dzięgiel leśny, lucerna siewna, kocimiętka naga, szanta zwyczajna, wierzbówka kiprzyca, bodziszek łąkowy, wiesiołek dwuletni, wyka ptasia, dziurawiec zwyczajny, krwawnica pospolita, chaber drakiewnik, nostrzyk żółty, szczeć pospolita, seradela pastewna, lebiodka pospolita, ślaz zygmarek, ożanka nierównoząbkowa, świerzbica polna, łyszczek wiechowaty, popłoch pospolity, gryka zwyczajna, kocimięta właściwa, oman wielki, chaber nadreński, mikołajek płaskolistny, mięta długolistna, chaber łąkowy, mięta polna, niecierpek gruczołowaty, nawłoć ogrodowa, nawłoć późna, marzymięta grzebieniasta, nawłoć kanadyjska, aster gawędka.

Ze względu na dużą wydajność nektaru i pyłku oraz masowość i powszechność występowania na obszarze Polski na uwagę zasługują w szczególności następujące rośliny zielne:

czyściec prosty – kwitnie od czerwca do sierpnia. Jest dobrze oblatywany przez pszczoły. Jego wydajność miodowa wynosi 500 kg z 1 ha
kocimięta naga – zakwita w drugiej dekadzie czerwca i kwitnie przez około 5 tygodni. Uprawiana często w ogródkach pszczelarskich w pobliżu pasiek. Jej wydajność miodowa sięga 800 kg z 1 ha, a wydajność pyłkowa 50 kg z 1 ha
szanta zwyczajna – zakwita w drugiej dekadzie czerwca i kwitnie przez około 4-5 tygodni, czasem nawet aż do sierpnia. Przez pszczoły licznie odwiedzana. Wydajność miodowa wynosi 400 kg z 1 ha
chaber drakiewnik – zakwita pod koniec czerwca i kwitnie przez 6 tygodni. Wydajność miodowa 500 kg z 1 ha
lebiodka pospolita – zakwita pod koniec czerwca. Kwitnie w lipcu i na początku sierpnia. Jest licznie odwiedzana przez pszczoły. Wydajność miodowa z 1 ha zwartego łanu może przekraczać nawet 500 kg
ożanka nierównoząbkowa – zakwita w trzeciej dekadzie czerwca i kwitnie przez około 4-5 tygodni. Jest bardzo chętnie odwiedzana przez pszczoły miodne, zbierające nektar i pyłek. Jej wydajność miodowa sięga 700 kg z 1 ha
oman wielki – zakwita w pierwszej dekadzie lipca i kwitnie do września. Pszczoły zbierają z niego bardzo ochoczo pyłek i nektar. Zasługuje na uwagę ze względu na długi okres kwitnienia
chaber nadreński – kwitnie od początku lipca przez prawie 6 tygodni. Jedna z najlepszych roślin miododajnych na glebach jałowych. Wydajność miodowa do 600 kg z 1 ha, a pyłkowa do 260 kg z 1 ha
mikołajek płaskolistny – zakwita w połowie lipca i kwitnie do końca sierpnia. Jest licznie odwiedzany przez pszczoły. Na 1 m2 zwartego łanu pracuje jednocześnie kilkadziesiąt pszczół. Wydajność miodowa sięga do 700 kg z 1 ha, a pyłkowa do 100 kg z 1 ha
niecierpek gruczołowaty – zakwita w trzeciej dekadzie lipca i kwitnie do października. Oprócz nektaru dostarcza w dużej ilości pyłku. Jego wydajność miodowa wynosi nawet do 700 kg z 1 ha, natomiast pyłkowa około 400 kg z 1 ha
nawłoć ogrodowa – zakwita w trzeciej dekadzie lipca i kwitnie do września. Na północy Polski do połowy września. Jej wydajność miodowa z 1 ha wynosi ponad 400 kg, a pyłkowa 100-200 kg
nawłoć późna – zakwita na przełomie pierwszej dekady sierpnia i kwitnie do końca września. Jej wydajność miodowa wynosi nawet 700 kg z 1 ha, a pyłkowa około 50 kg z 1 ha
facelia błękitna – wschodzi po 8 dniach, zakwita po 50 dniach od daty wysiewu i kwitnie przez 5 tygodni; można ją siać w różnych terminach. Wydajność miodowa na dobrych glebach dochodzi do 300-400 kg miodu/ha, a pyłkowa od 200 do 300kg/ha.
gryka zwyczajna – zakwita 15-25 dni od siewu, czyli bardzo szybko, natomiast kwitnienie trwa długo – od 44 do 60 dni. Wydajność miodowa ok. 115-300 kg/ha, pyłkowa 25 kg/ha
jasnota biała – okres kwitnienia od kwietnia do września. Wydajność miodowa do 200 kg/ha, pyłkowa ok. 50 kg/ha
koniczyna -kwitnie od maja do września. Wydajność miodowa ok. 90-100 kg/ha, pyłkowa 30 kg/ha
melisa lekarska – kwitnie od czerwca do sierpnia. Wydajność miodowa 32-118 kg/ha
nostrzyk biały – wydajność miodowa 300–600 kg/ha, pyłkowa 40-170 kg/ha
ogórecznik lekarski -kwitnienie rozpoczyna się pod koniec czerwca i trwa około trzech tygodni. Wydajność miodowa 153-211 kg/ha
szałwia lekarska – kwitnie od końca maja do końca lipca. Wydajność miodowa 190-600 kg/ha
żmijowiec zwyczajny – kwitnie od czerwca do października. Wydajność miodowa do 400 kg/ha, pyłkowa ok. 70 kg/ha

Krzewy miododajne

Leszczyna pospolita. Wiatropylny krzew z rodziny brzozowatych. Występuje pospolicie w całej Polsce w lasach i zaroślach. Zakwita przeważnie w marcu. Termin kwitnienia zależny jest od przebiegu pogody pod koniec zimy. Pszczoły zbierają z leszczyny cenny o tej porze pyłek.
Wierzba iwa. Zakwita przed rozwojem liści w pierwszej dekadzie kwietnia i kwitnie przez okres 1-2 tygodni. Wszystkie odmiany są dobrymi roślinami pożytkowymi. Wydajność nektarowa z 1 ha wynosi 25-35 kg, wydajność pyłkowa z 1 ha – 30-45 kg.
Śliwa ałycza. Zakwita w połowie kwietnia jeszcze przed rozwojem liści, zanim zakwitną drzewa owocowe. Kwitnie ponad 1 tydzień. Zarówno wydajność miodowa jak i pyłkowa wynoszą około 30 kg z 1 ha.
Agrest pospolity. Zakwita około połowy kwietnia o kwitnie 10-14 dni. Wydajność miodowa oceniana jest na 20-30 kg z 1ha. Agrest dostarcza również pyłku.
Czeremcha zwyczajna. Zakwita w trzeciej dekadzie kwietnia i kwitnie przez okres 2 tygodni. Wydajność miodowa wynosi ok. 12 kg z 1 ha.
Porzeczka czarna. Kwitnie na przełomie kwietnia i maja przez około 2 tygodnie. Jest dość chętnie odwiedzana przez pszczoły. Wydajność miodowa z 1 ha plantacji wynosi 50-70 kg.
Śliwa tarnina. Kwitnie na przełomie kwietnia i maja przed rozwinięciem się liści przez około 7 dni. Jej wydajność miodową określono na ok. 25 kg z 1 ha.
Wiciokrzew suchodrzew. Zakwita w pierwszej dekadzie maja i kwitnie przez około 2 tygodnie. Jest to bardzo dobra roślina miododajna wydajność miodowa wynosi ok. 120 kg z 1 ha.
Berberys zwyczajny. Kwitnie w maju. Nektar dostarcza pszczołom tylko w sprzyjających warunkach pogodowych. Na liściach czasami pojawia się spadź w czerwcu.
Borówka czarna (krzewinka). Kwitnie w maju. Przy sprzyjającej pogodzie daje miód towarowy. Wydajność z 1 ha dochodzi do 100 kg.
Bagno zwyczajne (krzewinka). Kwitnie w maju i czerwcu na torfowiskach i w mokrych lasach. Wydajność miodowa do 80 kg z 1 ha. Pyłek szkodliwy dla pszczół. Małe ilości nie wywołują zatruć.
Kruszyna pospolita. Zakwita w trzeciej dekadzie maja i kwitnie nawet do sierpnia. W czerwcu masowo. Jej wydajność miodowa wynosi około 80 kg z 1 ha.
Irga czarna. Występuje w południowej części Polski w górach na wapiennych skałach. Zakwita w drugiej i trzeciej dekadzie maja. Wydajność sięga 350 kg z 1 ha.
Irga błyszcząca. Zakwita w drugiej, trzeciej dekadzie maja. Kwitnie przez okres 4 tygodni. Jej wydajność miodową określono na 340 kg z 1 ha, a wydajność pyłkową na 12 kg z 1 ha.
Malina właściwa. Rozpoczyna kwitnienie pod koniec maja przez trzy tygodnie. Wydajność miodowa około 200 kg z 1 ha, pyłkowa – 15 kg z 1 ha.
Śnieguliczka biała. Zakwita w pierwszej dekadzie czerwca i kwitnie około 10 tygodni. Wydajność miodowa wynosi ok. 190 kg z 1 ha, pyłkowa ok. 10 kg z 1 ha.
Macierzanka piaskowa (półkrzew). Zakwita w połowie czerwca i kwitnie do końca sierpnia. Pospolita w Polsce niżowej. Wydajność miodowa do 150 kg z 1 ha.
Winobluszcz trójklapowy. Zakwita w pierwszej dekadzie sierpnia i kwitnie przez około 4 tygodni. Wydajność miodowa wynosi 200-300 kg z 1 ha.
Wrzos zwyczajny (krzewinka). Zakwita w drugiej dekadzie sierpnia i kwitnie 4-5 tygodni. Wydajność miodowa może wynosić do 120 kg. Dostarcza pszczołom także pyłek.

Drzewa miododajne

Jabłoń domowa. Jabłonie zakwitają w pierwszej dekadzie maja i kwitną przez okres 2-3 tygodni. Wydajność miodowa 1 ha sadu jabłoniowego wynosi 10-20 kg, a wydajność pyłkowa ok. 8 kg.
Czereśnia. Kwitnie równocześnie z rozwojem liści w końcu kwietnia lub na początku maja. Kwitnienie trwa około 2 tygodni. Pszczoły chętnie zbierają z niej nektar i pyłek. Wydajność miodowa z 1 ha sadu wynosi 20-40 kg.
Śliwa domowa. Zakwita w pierwszej dekadzie maja i kwitnie przez ponad 1 tydzień. Wydajność miodowa przy sprzyjających warunkach meteorologicznych może dochodzić do 50 kg z 1 ha. Wydajność pyłkowa wynosi 10-15 kg z 1 ha.
Wiśnia pospolita. Zakwita w pierwszej dekadzie maja i kwitnie przez okres 2 tygodni. Wydajność miodowa z 1 ha sadu sięga 20-30 kg, a wydajność pyłkowa ok. 14 kg.
Grusza pospolita. Kwitnie na początku maja. Dostarcza pszczołom więcej pyłku niż nektaru. Wydajność miodowa 1 ha sadu gruszowego jest niewielka i wynosi 4-6 kg, w pyłkowa 5 kg z 1 ha.
Klon polny. Zakwita w pierwszej dekadzie maja i kwitnie przez okres 2 tygodni. Jego wydajność miodowa wynosi ok. 50 kg z 1 ha.
Klon zwyczajny. Zakwita w trzeciej dekadzie kwietnia i kwitnie przez okres około 2 tygodni.
Kasztanowiec zwyczajny. Zakwita w pierwszych dniach maja. Kwitnie przez około 2 tygodnie. Wydajność miodowa ok. 50 kg z 1 ha, pyłkowa 25 kg z 1 ha. Pyłek zawiera saponinę i dlatego jest w pewnym stopniu szkodliwy dla pszczół.
Klon jawor. Kwitnie w pierwszej połowie maja. Odznacza się obfitym wydzielaniem nektaru. Wydajność miodowa 50 kg z 1 ha, 0,5 kg z jednego drzewa.
Robinia akacjowa. Zakwita w pierwszej dekadzie czerwca. Kwitnie przez okres 1-2 tygodni. Wydajność miodowa wynosi ok. 65 kg z 1 ha, pyłkowa ok. 15 kg z 1 ha.
Lipa szerokolistna. Zakwita w drugiej dekadzie czerwca, kwitnie ok. 2 tygodnie. Wydajność miodowa ok. 200 kg z 1 ha, pyłkowa zaś 35 kg z 1 ha.
Lipa Moltkego. Zakwita w trzeciej dekadzie czerwca. Kwitnie ok. 2 tygodnie. Wydajność miodowa 600 kg z 1 ga, a pyłkowa 40 kg z 1 ha.
Lipa drobnolistna. Zakwita w pierwszej dekadzie lipca. Kwitnie 2 tygodnie. Wydajność miodowa wynosi 200 kg z 1 ha, pyłkowa – 40 kg z 1 ha.
Lipa Lipińskiego III. Zakwita w pierwszej dekadzie lipca. Kwitnie 2 tygodnie. Wydajność miodowa 350 kg z 1 ha, pyłkowa 5 kg z 1 ha.
Lipa krymska. Zakwita w pierwszej dekadzie lipca i podobnie jak inne lipy kwitnie ok. 2 tygodni. Wydajność miodowa 300 kg z 1 ha, pyłkowa ok. 90 kg z 1 ha.
Lipa kwietna. Zakwita w drugiej dekadzie lipca. Wydajność miodowa ok. 250 kg z 1 ha, a pyłkowa ok. 85 kg z 1 ha.
Lipa japońska. Zakwita w drugiej dekadzie lipca. Wydajność miodowa to 280 kg z 1 ha, a pyłkowa 40 kg z 1 ha.
Lipa wonna. Zakwita zwykle w połowie lipca. Kwitnie nawet do trzech tygodni. Jej wydajność miodowa wynosi ok. 200 kg z 1 ha, zaś pyłkowa ok. 45 kg z 1 ha.

Dlaczego rośliny miododajne powinny gościć w naszych domach i ogrodach?

Rośliny miododajne, poza spełnianiem ważnych funkcji, cechują się także pięknym wyglądem i przyjemnym zapachem, dzięki czemu stanowią wspaniałą ozdobę naszych balkonów, ogrodów i działek. Ich uprawa nie wiąże się z koniecznością wykonywania mnóstwa skomplikowanych czynności, dlatego każdy zapalony ogrodnik bez problemu może ozdobić nimi swoje rabaty. Wystarczy chcieć!

Rośliny miododajne posadzone na działce będą piękną ozdobą, ale przede wszystkim ogromnym wkładem na pomoc pszczołom. Przez ciągły rozwój infrastruktury zostało już niewiele naturalnych miejsc, z których mogą one pozyskiwać nektar. Sadząc rośliny miododajne na tarasie, balkonie lub działce, dostarczymy pszczołom pożywienia i materiału na miód, a tym samym wspieramy proces zapylania roślin. Możemy sadzić je nawet na balkonach w centrum miasta – pszczoły znajdą je bez problemu. Niewielkim wysiłkiem możemy zrobić coś wielkiego! Ogród, który jest miejscem przyjaznym dla pszczół i pomaga im przetrwać to powód do dumy!